Može li za ljude iz hercegovačkog krša, koji su se vijekovima borili sa poplavama od jeseni do proljeća i sa ekstremnim sušama tokom ljeta, poljoprivreda postati značajna razvojna šansa? Možemo li, pokazujući primjere i koristeći iskustva najrazvijenijih svjetskih poljoprivreda, ubjediti hercegovce da „ne bježe od motike“, jer ova djelatnost daje sigurne prihode i predstavlja izvor dobre zarade kako za pojedinca tako i za državu?

Da bismo bolje ilustrovali mogućnosti koje pruža moderno bavljenje poljoprivredom navešćemo primjere dvije zemlje u kojima se obrađuje približno ista površina zemljišta, Holandija i Srbija. U Srbiji se poljoprivredom bavi dvostruko više ljudi nego u Holandiji, ali sa 85 milijardi eura Holandija od poljoprivrede zarađuje trideset puta više nego Srbija. Prema podacima Ujedinjenih nacija procjenjuje se da se u svijetu navodnjava oko 15% obradivih površina – sa kojih se dobije preko 75% ukupne poljoprivredne proizvodnje. Uzimajući u obzir navedene činjenice sa punim pravom se može reći da unapređivanje naše poljoprivredne proizvodnje treba početi modernizacijom i izgradnjom savremenih sistema za navodnjavanje, koji će dovesti  do ubrzanog i organizovanog razvoja u kratkom vremenskom periodu i koji će nam pomoći da sustignemo i najrazvijenije zemlje u ovoj oblasti.

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstava i vodoprivrede Republike Srpske, Grad Trebinje i „Hidroelektrane na Trebišnjici“, shvatajući značaj koji proizvodnja hrane ima za razvoj regije i države, pokrenuli su višemilionski projekat izgradnje sistema za navodnjavanje koji obuhvataju sljedeće teritorije grada: Trebinjsko polje sa Zubačkim platoom, gornji dio Ljubomira (Vrpolje, Bare i Mosko), Zavođe (obuhvata sela G.i D. Vrbno, Budoši i Jasen), Mrkonjiće, Drijenjane i Gomiljane, čime se stvaraju uslovi za kultivisanje i oživljavanje poljoprivredne proizvodnje na površini preko 2000 hektara.

Izvršni direktor Direkcije za proizvodnju i tehničke poslove, Ilija Tamindžija, ponosno ističe da je ovaj projekat sjajan primjer saradnje Vlade Republike Srpske, Grada Trebinja i „Hidroelektrana na Trebišnjici“, koji je ujedno dokaz da se do značajnih rezultata najbrže dolazi zajedničkim radom i zalaganjem svih nadležnih institucija, slijedeći potrebe građana i opšte interese zemlje.

„Učešćem u realizaciji ovog projekta, pored ispunjavanja svojih obaveza iz vodoprivrednih dozvola, trudimo se da doprinesemo razvoju poljoprivredne proizvodnje i da dovođenjem tehničke vode poboljšamo uslove života u prigradskim naseljima i u najvećem broju hercegovačkih sela. Paralelno sa postavljanjem cjevododa, postavljeni su i optički kablovi za internet i digitalni TV signal i asfaltirani su značajni dijelovi saobraćajnica, čime su stvoreni preduslovi za oživljavanje sela i intenzivnije bavljenje seoskim turizmom “, istakao je Tamindžija.

Veselin Dutina, direktor Agrarnog fonda grada Trebinja, navodi da se na njihov poziv za korišćenje novoizgrađenog sistema za novodnjavanje na području Trebinjskog i Petrovog polja, koji dijelom pokriva i Zubački plato, prijavilo oko 550 domaćinstava iz mjesnih zajednica sa ovih područja i da je prijatno iznenađen velikom brojem zainteresovanih poljoprivrednika.

Jedan od glavnih projektanata sistema Duško Vujović iz „Hidroelektrana na Trebišnjici“ objašnjava da je završena izgradnja primarne vodovodne mreže  na području Zubačkog platoa, koji sa sistemom za  navodnjavanje Trebinjskog polja predstavlja jedinstvenu hidrotehničku cjelinu sa sedam pumpnih stanica, pet rezervoara i više od 120 kilometara cjevovoda.

„Navodnjavanje na teritoriji Grada Trebinja ima dugu tradiciju, zahvaljujući kojoj su stečena značajna iskustva u korišćenju raznih tehnika navodnjavanja, počevši od najjednostavnijih, koje za navodnjavanje koriste kola (dolape) i kanale, do navodnjavanja uz pomoć sistema pod pritiskom (tifonima, kišnim krilima, navodnjavanje „kap po kap“…). Tehnika dopremanja i raspodjele vode koja se koristila kod starih sistema ima niz poteškoća te zahtijeva ogroman manuelni rad i dodatnu obradu zemljišta, dok je za savremene sisteme „pod pritiskom“ za navodnjavanje potrebno otvoriti samo jedan zatvarač na parceli. Iako ovi moderni sistemi zahtijevaju značajna finansijska sredstva za dovođenje vode do parcele i izgradnju sistema na samoj parceli, oni omogućavaju kontrolisano dodavanje vode, prihranu i zaštitu gajenih kultura te eventualnu zaštitu od kasnih mrazeva, mijenjajući mikroklimu navodnjavanih parcela uz izuzetno mali manuelni rad, pa se uložena sredstva vrlo brzo vraćaju. Ovaj sistem će omogućiti korišćenje vode tokom cijele godine u selima po obodu Trebinjskog polja i za pojenje stoke i zalivanje okućnica, uzgoj rasada te plasteničku i stakleničku proizvodnju, gdje se do sada koristila voda iz gradskog vodovoda po višestruko većoj cijeni.“, objašnjava Vujović.

Vujović je dodao da je novoizgrađeni sistem karakterističan i jedinstven u Evropi po visini na koju se ispumpava voda, jer se zahvata iz korira rijeke Trebišnjice sa 267 metara nadmoske visine i pumpa do Ubala na 1.090 metar nadmorske visine.

Poljoprivrednici koji su ove sezone bili u mogućnosti da koriste novi sistem za novodnjavanje uglavnom ističu da su im se prinosi značajno uvećali, da su mogli da imaju i po dvije berbe nekih kultura, da je mnogo lakše obrađivati zemlju, ali i da su uštede vode i finansijskih sredstava značajne. Svi kažu da se na ovakve uslove za život na selu dugo čekalo, da se u realizaciju ovog projekta malo vjerovalo, ali da sada sa više nade gledaju u budućnost.